Krijg zicht op de noodzakelijke (boven)lokale partners binnen de beleidsdomeinen jeugd, cultuur, onderwijs, enzovoort. Onderzoek de mogelijkheden voor jongeren in jouw stad of regio om met hun eigen ideeën aan de slag te gaan. Scan de communicatiekanalen met een breed bereik die zich richten op jongeren.

De meeste jongeren zijn via intermediairen of andere jongeren bij DURF2030 terechtgekomen (bv. via leerkracht van het conservatorium, via docent van Howest, via andere jongeren die reeds een project hadden opgezet …). Dit nadat we zelf actief ‘reclame’ maakten via uitleg en flyers of via iemand die deel uitmaakte van de stuurgroep van DURF of van het partnerschap binnen het jongerenproject (Helena Calleeuw, projectcoördinator jongerenproject).

Zet, eens je in gesprek bent met een aantal jongeren of organisaties, je eigen passie bewust in. Dus enkel als die strookt met de projectideeën van de jongeren. Maak duidelijk wat zij wel of niet van jou kunnen verwachten als procesbegeleider, intermediair, sleutelfiguur, partner of kunstenaar en omgekeerd.

Luister naar de jongeren of organisaties. Ga op zoek naar hun tempo waarmee ze aan de slag kunnen en willen gaan. Hou rekening met de inhoud die ze wel of juist niet willen brengen. Durf tijd te nemen om hun onderliggende drive te ontdekken en volgen.

Als begeleider schuif je zoals een draaitafel constant aan het volume enerzijds om ondersteuning en veiligheid te bieden. Anderzijds schuif je die knop soms open naar uitdagen om uit de comfortzone te stappen, talenten ontwikkelen, nieuwe input te geven en het contact brengen met mensen die ze nog niet kennen.
(An Van den Bergh, deskundige participatie en inclusie)

Gebruik je bewegingsruimte en flexibiliteit om beslissingen van bovenaf te herzien als deze niet passen bij de noden van de jongere(n). Wees ontvankelijk voor hun mening vanuit een open, authentieke houding. Creëer iets op hun maat dat mogelijk na afloop van het project verder gedragen wordt door de jongeren zelf.

In het dossier stond dat we een jongerenkernteam zouden samenstellen die van meetaf aan het hele project zou meehelpen uitwerken. Dit bleek geen evidentie. Het project was nog te breed, abstract en vaag om enthousiasme en engagement aan te wakkeren. Eerst werd dus gekozen voor het ondersteunen van een aantal concrete projectideeën. In plaats van een jongerenkernteam werd een jongerenjury samengesteld die mee zou instaan voor het goedkeuren van projectideeën van jongeren. Dit was een meer duidelijk omschreven taak en engagement (Helena Calleeuw, projectcoördinator jongerenproject).

Laat de jongeren aan de knoppen zitten. Vraag waarmee je kan helpen zoals een klankbord bieden, aanvullende expertise zoeken, meegaan naar partners, mailen ... Geef eigenaarschap over hun creatie tijdens de hele setlist. Op hun beurt geven ze jou eigenaarschap om mee te helpen denken over hun idee en de uitwerking ervan.

Met de hulp van de procesbegeleiding hebben wij kunnen downsizen en terug kunnen komen naar onze kern.
Agath, jongere en initiatiefneemster Connect to Collect

Connect to collect: Een interactieve wandeling door Kortrijk, waarbij elk element een stopplaats heeft om stil te staan bij hoe we ons nu echt voelen en wat we echt denken. 

Ik kwam daar zo aan bij iedereen en ik zag ook de eerste keer dat ik daar was dat iedereen mijn tekst aan het opzeggen was. Dat was echt een mooi moment voor mij dat mensen mijn tekst nemen en daar hun eigen ding mee doen. Dus dat is eigenlijk wel een compliment.
Sandy Kelemba, Say My Name

Say My Name: Het conservatorium Kortrijk en een klas met anderstalige nieuwkomers maakten samen een nummer en videoclip over verdraagzaamheid.

Ik voel mij volwassen. Het is zo anders dan in het middelbaar dat een leerkracht echt je handje vasthoudt. Hier kan je zelf mails sturen en afspreken met mensen. Voor mij is dat een heel andere wereld plots. 
Jongere Na ‘t Uur

Na ‘t Uur: Een 9-delige podcastreeks over de zorg voor mens en natuur.

Wees op de achtergrond aanwezig en zorg dat je makkelijk bereikbaar bent via verschillende kanalen. Een vast gezicht als procesbegeleider kan hierbij helpen.

Gewoon van: Gasten, je weet dat we er zijn, als er iets nodig is maar doe maar. Dat is sowieso wel een meerwaarde.
Initiatiefnemer Carte Blanche

Carte Blanche: Een jongerencommunity van makers, Ponyvalent, creëerden zelf een theatervoorstelling en expo in Waregem.

Druk af en toe op de pauzeknop en bekijk welke jongeren met hun idee al tot bij jou komen. Diversiteit is een troef. Qua leeftijd, (voor)opleiding, geslacht, sociaaleconomische status, karakter, migratieachtergrond, kwetsbaarheden … Ook variatie in profielen, thema’s en artistieke media onder projectindieners, jongeren, partners, intermediairen en kunstenaars is een bonus. Maak tijd vrij als je hierop wil inzetten en voorzie de nodige expertise binnen je team. Betrek jongeren hierin om te reflecteren over de aanpak.

Als jongerenbegeleider bewaak je ook de diversiteit van de groep jongeren waar je mee werkt. Over de verschillende projecten die je begeleidt, kan je met verschillende groepen jongeren werken.
An Van den Bergh, deskundige participatie en inclusie

Hoewel deze denkoefening in het begin minder aan de orde was aangezien het eerder ‘zoeken’ was naar jongeren die graag hun eigen projectidee wouden realiseren, bleef het telkens een belangrijk uitgangspunt om te evalueren wie reeds een project op poten zette. Het is belangrijk om als procesbegeleider zelf actief uit te reiken naar jongeren die niet automatisch het project zouden leren kennen. Dit kan gaan over jongeren in eerder kwetsbare posities maar ook over jongeren die de taal minder machtig zijn. Het kan helpend zijn om hier met de jongerenjury voldoende bij stil te staan en deze inclusie-reflecties samen te maken (Helena Calleeuw, projectcoördinator jongerenproject).

Voorbeelden

Say My Name: Er werd een samenwerking met een OKAN klas op poten gezet. Deze jongeren zouden niet automatisch met een idee komen aankloppen.

In the box // Out of Comfort: Jongeren van het Oranjehuis hadden nood aan een artistiek aanbod op maat van hun eigen noden. Hierin is voldoende flexibiliteit nodig op het tempo van de jongeren zelf. Dit gaat ook over vooraf geen afspraken maken over iets wat ‘moet’ gebeuren of een product die ‘moet’ afgeleverd worden.

Bied een kader of structuur waarbinnen er nog voldoende ruimte is om keuzes te maken. In beperking of afbakening schuilt creativiteit. Dit kan gaan over de keuze voor een beperkte tijdsperiode, een bepaald medium of thema waarrond gewerkt wordt. Onderstaand voorbeeld illustreert de kracht voor de keuze van één medium aansluitend bij de leefwereld van de jongeren.

Het medium hiphop is zeer schoon omdat dat letterlijk en figuurlijk een stem geeft aan wat in hen leeft.
Shari Platteeuw, publiekswerker CC De Steiger

Studio 8930!: Jongeren uit Menen kregen de kans om eigen Hip-Hop songs te maken, op te nemen en te experimenteren

Dan leer je om die videoclip in elkaar te steken. Dat vond ik tof dat je als jongere ook echt dingen kon leren.
Jongere Say My Name

Say My Name: Het conservatorium en een OKAN klas maakten samen een nummer en videoclip over verdraagzaamheid en racisme.

De DURF-criteria waaraan de projecten dienden te voldoen waren vrij breed waardoor dit soms eerder beperkend was dan vrijheid bood naar de jongeren toe. Dit zorgde ervoor dat er in het begin weinig spontane interesse kwam ik het project. Eens er een aantal concrete projecten het levenslicht zagen, kregen we steeds meer vragen. Een projectoproep met een duidelijk thema kan helpend zijn. Toch bleef het een uitdaging in welke mate deze criteria konden losgelaten worden. Kan je daar en cours de route aan blijven werken?

Voor andere jongeren kan het net heel bevrijdend zijn om echt puur hun eigen ding te kunnen doen en Carte Blanche te krijgen. Dit gaat echt vaak over jongeren die zelf al veel ideeën hebben en hun eigen artistieke vaardigheden hebben ontwikkeld (Helena Calleeuw, projectcoördinator jongerenproject).

In de kunstacademie heb je altijd de ideeën van de leerkracht die jij uitwerkt. Hier kregen we echt de kans om van 0 te starten.
Carte Blanche

Schakel zowel je eigen netwerk als dat van de jongeren in. Match de projecten met de juiste partners en jongeren, zowel lokaal als bovenlokaal. Faciliteer dat eerste contact.

DURF gaf ons de bronnen om aan de slag te kunnen gaan. Mensen die je nodig zou kunnen hebben.
Sandy, jongere Say My Name

Ik heb zo het gevoel dat iedereen dat bijgedragen heeft, mee dat project draagt. Zowel de mensen die effectief hun werken delen maar ook de organisaties die de werken willen tentoonstellen omdat wij daar ook feedback kregen en contact en ook veel mogelijkheden.
Connect to collect

Faciliteer ook de uitwisseling tussen verschillende community’s van jongeren over projecten heen en dus ook over gemeentes of steden heen. Moedig peerondersteuning en het vormen van lokale jongerencommunity’s binnen projecten aan.

Als je in Ponyvalent zit, voel je dat je uzelf kan zijn. Sommige mensen zijn echt opengebloeid qua persoonlijkheid omdat zij voelen dat zij in een klimaat zitten dat ze hun ideeën vrij kunnen uitspreken en dat daarnaar geluisterd wordt...
Carte Blanche

Ik denk ook dat je meer zelfstandigheid creëert als je meer wordt losgelaten. Dan kan je kiezen, ik wil het zo doen en dan heb je enkel de input van jezelf en de rest. Maar bijvoorbeeld ook: ‘Oh, dat is een tof idee, we gaan dat doen.’ Dan heb je daar ook al meer zelfvertrouwen in. Oh, het idee is goed. Dan heb je al houvast aan iets.
Na ‘t Uur

En dat werd spannender want dan voel je ook, ik ben hier echt wel iets aan het delen van mijzelf, heel persoonlijk. Maar eigenlijk door ook samen dat te doen, merk je dat je niet alleen bent dus dat helpt ook wel.
Connect to collect

Alle begin is moeilijk. Experimenteren vergt tijd.

Vergeet niet dat elk project een experiment is, veel meer dan dat het zou moeten leiden tot het product dat op voorhand in gedachten was. De grote kracht zit hem in durven in dat experiment stappen zonder te weten waar we uitkomen.
Ann van Den Bergh, deskundige participatie en inclusie

Het moment dat een project toch niet van de grond komt, moeilijk van de grond komt of niet doorgaat, biedt inzichten voor iedereen in het proces. Praat daarover. Zo maakt het deel uit van een leerproces in plaats van te voelen als een persoonlijk falen. Onvermijdelijk bots je op bepaalde muren.

Ik ben ervan geschrokken hoe moeilijk het is om iets op poten te zetten dat door een publiek zal gezien worden. Je botst vaak op kleine muurtjes, waaronder jezelf.
Yara, Wachtverzachter

Wachtverzachter: Yara wil een ludieke en artistieke ‘wachtverzachter’ installeren aan de Budabrug aangezien fietsers en voetgangers daar staan wachten op het moment dat de brug omhooggaat.

Sommige jongeren hebben nood om een idee even te laten rusten om daarna pas over te gaan tot actie. Andere jongeren vinden het al fijn om hun idee te delen maar hebben niet persé de nood om daar meteen mee aan de slag te gaan. Ook kan het zijn dat het tijdens het project zelf duidelijk wordt dat het toch moeilijk te realiseren zal zijn en dat is perfect ok. Als procesbegeleider is het belangrijk om dit te respecteren en niet verder te pushen indien de nood er niet langer is om iets op te zetten (Helena Calleeuw, projectcoördinator jongerenproject).

Jongeren kiezen bewust om in een bepaalde regio verandering te brengen. Erken en beklemtoon dat ze daar een betekenis en meerwaarde hebben. Tegelijk zijn er in sommige steden of gemeentes nog weinig plekken waar jongeren écht aan de slag kunnen gaan met hun eigen noden. Heb ook daar aandacht voor de specifieke context van een project.

Gent heeft ons niet nodig.
Carte Blanche

Tegelijk zijn er in sommige steden of gemeentes nog weinig plekken waar jongeren écht aan de slag kunnen gaan met hun eigen noden. Heb ook daar aandacht voor de specifieke context van een project.

Het is duidelijk dat deze jongeren geen andere plek in de stad hadden als save space.
Jonathan Eggermont, intermediair Uit De Marge, Studio 8930

Studio 8930: Jongeren uit Menen kregen de kans om eigen songs te maken, op te nemen en te experimenten binnen een save space.

Voor jongeren te weinig, in Zuid-West-Vlaanderen althans, ruimtes waar ze open kunnen spreken over hun geestelijke gezondheid en hoe dat gelinkt wordt aan hun identiteit, geaardheid, seksualiteit, …
Intermediair, Wanna know about, let’s talk about

Deze babbelbars vonden plaats op verschillende locaties en bij verschillende organisaties waardoor ook andere jongeren werden bereikt en tegelijk gaat het over een thema die erg belangrijk is om in deze regio bespreekbaar te maken.

Bij het werken met jongeren is het cruciaal om bepaalde rollen en begeleiding te hebben. Dit gaat over procesbegeleiding, begeleidende kunstenaars, intermediairen die de jongeren al kennen, sleutelfiguren die hen op de hoogte brengen van de mogelijkheden, andere jongeren in hun netwerk, partners die hen kunnen helpen in hun proces, ... Enkel financiële ondersteuning biedt onvoldoende garanties voor een geslaagd project.

Onderaan vind je een uitklapluik met belangrijke spelers in het proces terug.

Neem een DURF-mindset aan. Daag iedereen in het netwerk uit om anders te kijken naar vaste patronen en gewoonten van ons denken, voelen én handelen. Kunst en creativiteit bieden vaak een motor om die verbeeldingskracht zijn volle werk te laten doen.

In dit project was het proces van groot belang en de aangepastheid van het eindproduct aan de doelgroep: kinderen en jongeren met een beperking. Dit gaat niet over het onderdompelen van jongeren in een klassiek artistiek medium maar dit gaat erom om op een out of the box manier iets aan te bieden die tegemoetkomt aan de noden van deze kinderen en jongeren. Er werden 9 snoezelboxen gemaakt die elk op één zintuig focusten
Project mobiele snoezelboxen

Dit kan één jongere of meerdere jongeren zijn met een idee maar ook organisaties die samen met een jongere of een groep jongeren een idee voor een project hebben. Het zijn ook deze jongeren die de verder uitwerking van het project op zich zullen nemen.

Iemand die een helikoptervisie heeft over het hele project en zowel jongeren als (potentiële) partners samenbrengt. Deze persoon gaat ook outreachend te werk en gaat in gesprek met jongeren van wie de ideeën niet automatisch bij de organisatie terecht komen. Ook houdt deze persoon het overzicht over het financiële plaatje van het project en gaat eventueel op zoek naar bijkomende financiële middelen.

Een aanspreekpersoon die van het begin tot het einde van het project vlot bereikbaar is, het proces mee coacht en ter beschikking is voor gesprekken over het project. Hierin blijft de procesbegeleiding telkens afgestemd op het tempo en de vraag van de jongeren. Het netwerk van de procesbegeleider wordt mee ingeschakeld om de geschikte partners voor het project te vinden. In sommige gevallen kan de projectcoördinator ook de procesbegeleiding opnemen.

Een doorverwijzer van de jongeren naar de procesbegeleider of projectcoördinator. Iemand die mee is met de visie van het project en dit mee uitdraagt naar zijn/haar netwerk. Dit kunnen partners zijn, andere mensen uit het werkveld of jongeren zelf. Indien dit een jongere is, zij dat vaak rolmodellen voor andere jongeren.

Iemand die specifiek aan één project gekoppeld wordt en reeds een vertrouwensband heeft met de jongeren waardoor het contact naar de jongeren toe vlotter kan verlopen. In sommige gevallen neemt deze intermediair ook een procesbegeleidende rol op.

Kunstenaars hebben de vaardigheden om verbeeldingskracht in te zetten in een project. Vanuit de passie voor een bepaald medium kan er een participatief proces opgezet worden met al dan niet oog op een eindresultaat. De kunstenaars kunnen jongeren zijn of beginnende kunstenaars of kan iemand zijn die specifiek voor zijn/ haar expertise een participatief traject mee begeleid. Ook hier is de vraag van de jongere het startpunt.

Iemand die de impact in beeld brengt (via beeld, via woord of via een ander medium). Dit kan de procescoördinator zijn die vanuit actieonderzoek en arts based research aan de slag gaat. Ook studenten kunnen hierin een meerwaarde bieden vanuit de sociale en/of artistieke sector.

Een jury van jongeren die meebeslist welke ideeën van jongeren interessant zijn om tot een project te laten uitwerken.

(Boven)lokale organisaties die gekoppeld worden aan specifieke vragen binnen een project. Zij zijn er ook indien er feedback nodig is over het project, bepaalde stappen die genomen worden of nieuwe spelers in het netwerk die aangesproken worden. Dit kan ook een co-productiepartner zijn die ook financiële middelen vrijmaakt.